In vrijwel alle Nederlandse gemeenten werken buurtsportcoaches. In 78% van deze gemeenten worden zij onder andere ingezet om ouderen (65+) te activeren . Dit biedt kansen voor lokale professionals en organisaties die werken met deze doelgroep. De buurtsportcoach legt verbindingen tussen bijvoorbeeld zorgverleners en sport- en beweegaanbieders zodat ouderen de veilige en laagdrempelige begeleiding krijgen die ze nodig hebben om in beweging te komen en te blijven: zowel binnen de zorg als in de wijk.
Buurtsportcoach als verbinder tussen zorg, sport en bewegen Onderzoek wijst uit dat buurtsportcoaches die deze verbinding maken, dat grofweg op drie manieren kunnen doen. Ook een combinatie van onderstaande rollen is goed mogelijk, met als doel dat mensen structureel en zelfstandig in de wijk gaan bewegen.
Deze drie rollen zijn aangetoond door middel van promotieonderzoek van de Wageningen Universiteit en Radboud UMC. Meer informatie en voorbeelden staan op Allesoversport.
De ‘buurtsportcoach regeling’ Sinds 2008 bestaat de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur waarmee 2.250 fte combinatiefunctionarissen is aangesteld met 40% financiering vanuit het Rijk (Ministeries van VWS en OCW) en 60% cofinanciering lokaal. Deze combinatiefunctionarissen maakten de verbinding tussen onderwijs en sport-, beweeg- en cultuuraanbieders, zodat meer kinderen konden deelnemen aan sportieve en culturele activiteiten onder en na schooltijd. Vanwege het succes van de regeling, heeft minister Schippers in 2012 de regeling verbreed en de naam ‘buurtsportcoach’ in het leven geroepen. Het aantal fte werd opgehoogd naar 2900 en buurtsportcoaches mochten ook voor andere doelgroepen verbindingen maken tussen sport, bewegen en andere sectoren. Met name sinds de decentralisaties maken gemeenten steeds vaker de keus om buurtsportcoaches in te zetten voor ouderen en kwetsbare groepen. In 2019 is de regeling opnieuw uitgebreid, onder andere met financiering van het Ministerie van SZW. Inmiddels werken 5800 functionarissen op lokaal niveau vanuit de ‘Brede Regeling Combinatiefuncties’ in 347 gemeenten.
Buurtsportcoach, beweegmakelaar of beweegconsulent Een ruime meerderheid (2834 fte) van de professionals die werken vanuit deze regeling is bezig met het maken van een verbinding tussen sport, bewegen en tenminste een andere sector. 566 fte wordt ingezet voor een betere verbinding tussen kunst, cultuur en andere domeinen. Op lokaal niveau worden vele functienamen gebruikt voor deze professionals, die zowel op uitvoerend als meer coördinerend of verbindend niveau werken. De meest gangbare naam is buurtsportcoach, maar als ze werken met ouderen of kwetsbare groepen en bewegen (als middel) inzetten, noemen ze zichzelf ook vaak beweegcoach, beweegconsulent of vitaliteitscoach.
Wat kan de buurtsportcoach voor mij betekenen? Er is helaas geen eenduidig antwoord te geven op deze logische vraag. Dat komt doordat de doelgroepen, taken en werkzaamheden van de buurtsportcoaches op lokaal niveau worden vastgesteld. Van oudsher werkt een groot deel van de buurtsportcoaches nog met en voor jeugd. Sinds 2012 is er echter jaarlijks een toename te zien van gemeenten die buurtsportcoaches (ook) voor ouderen en kwetsbare doelgroepen inzetten. In 78% van de gemeenten werken buurtsportcoaches met en voor ouderen en 74% van de gemeenten zet een of meerdere buurtsportcoaches in voor mensen met een beperking of chronische aandoening. Als we kijken naar de verdeling van het aantal beschikbare fte, dan is het gros nog steeds werkzaam voor kinderen van 0-12 jaar (bijna 1600 fte) en wordt 303 fte ingezet voor ouderen (65+) en 227 fte specifiek voor mensen met een beperking of chronische aandoening.
Verschillende rollen en taken Niet alleen de doelgroepen verschillen lokaal, maar ook de taken en rollen zijn overal anders. In de ene gemeente staan buurtsportcoaches voor de groep, geven ze lessen en begeleiden ze mensen. In de andere gemeente worden buurtsportcoaches ingezet als makelaar of verbinder van verschillende organisaties of van vraag en aanbod op het gebied van sport, bewegen en gezondheid en welzijn. Als (potentiële) lokale samenwerkingspartner kun je invloed uitoefenen op al deze keuzes. Ga in gesprek met de gemeente en de werkgever van de buurtsportcoaches, geef aan hoe jij gebruik zou willen maken van de buurtsportcoach, op basis van welke behoefte en hoe je bereid bent om daarin te investeren in cofinanciering, tijd of op een andere manier. Buurtsportcoaches hebben een opdracht vanuit de gemeente, maar die wordt meestal jaarlijks opnieuw vastgesteld op basis van beleid en behoefte. Hoe kom je in contact met de buurtsportcoach? Wil je samenwerken met of verwijzen naar sport- of beweegaanbieders in de wijk, of wil je weten of er geschikt beweegaanbod is in de wijk voor een bepaalde doelgroep? Neem dan contact op met de buurtsportcoach (of beweegcoach, etc. …) in jouw gemeente. Als je nog geen contactgegevens hebt, dan kun je die meestal vinden via de website van de gemeente (afdeling sport) of van de lokale sportuitvoeringsorganisatie. Soms zijn de buurtsportcoaches in dienst van de gemeente, maar ze kunnen ook werken voor de sportservice organisatie, een welzijnsorganisatie of een onderwijsinstelling. In kleine gemeenten zijn de buurtsportcoaches soms in dienst van de provinciale sportorganisatie.
Meer lezen of weten? In dit artikel vind je informatie, tips en voorbeelden over hoe de buurtsportcoach kan bijdragen aan een goede follow up na een valpreventieprogramma.
Neem voor vragen over de buurtsportcoach in jouw gemeente contact op met je gemeente (afdeling sport) of sportservice organisatie. Voor andere vragen over de buurtsportcoach kun je contact opnemen met Marloes Aalbers, specialist bij Kenniscentrum Sport & Bewegen via marloes.aalbers@kenniscentrumsportenbewegen.nl.
Bron van deze en andere cijfers uit dit artikel: Monitor Brede Regeling Combinatiefuncties, Mulier Instituut, 2019.