Voorbereiden

Zorg en sociaal domein werken samen om kwetsbare ouderen te vinden: In 2017 ging in Zwolle Vitaal & Veilig Thuis van start, een campagne om ouderen te helpen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Valpreventie is een van de centrale thema’s waarin zorg en sociaal domein samenwerken om de doelgroep te vinden. Wat zijn de inzichten in 2023. 

Stevig Staan Noord-Limburg: regionale aanpak, lokale invulling: 3.900 valincidenten voorkomen en 4,4 miljoen aan zorgkosten besparen: de doelen van Stevig Staan Noord-Limburg liegen er niet om. Het samenwerkingsproject verwacht deze doelen te halen met een combinatie van bewezen effectieve interventies en sluitende ketenzorg.

Dronten: lokale ketenaanpak met hulp van regionale GGD: Positief Ouder Worden is een programma van GGD Flevoland om te bevorderen dat ouderen zo lang mogelijk vitaal en gezond blijven. Als onderdeel daarvan deden vier gemeenten mee aan een valpreventieproject, dat draait om een gezamenlijke ketenaanpak.

Opsporen

Stevig Staan Noord-Limburg: deelnemers werven door inzet van vitaliteitsbijeenkomsten: Noord-Limburg vergrijst sneller dan andere delen van Nederland. Welke aanpak hebben zij om ouderen in de doelgroep te bereiken.  

Wijkverpleegkundigen signaleren valrisico's: Buurtzorg Nederland werkt met geïntegreerde thuiszorgteams waarin wijkverpleegkundigen nauw samenwerken met een plaatselijke fysiotherapeut, ergotherapeut, diëtist en logopedist. De nadruk ligt op opsporen: wijkverpleegkundigen komen veel bij ouderen over de vloer en signaleren valrisico’s in een vroeg stadium. In een maandelijks multidisciplinair overleg met fysio- en ergotherapeut bepalen ze de meest effectieve aanpak.

Interventies

Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM) in Rotterdam: In de Rotterdamse wijk Het Lage Land deden tachtig ouderen mee aan Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM). Zij voelden zich na afloop fitter en aten gezonder. Een belangrijke succesfactor van TOM is de begeleiding van deelnemers, onder andere door vrijwillige 'TOM-maatjes'

Duurzaam opzetten cursus In Balans: In de gemeente Lingewaard werken zij aan het duurzaam opzetten van de cursus In Balans en test hierbij nieuwe strategieën voor werving. 

Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM) in Drachten en Ureterp: In de Friese dorpen Drachten en Ureterp volgden twee groepen ouderen Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM). De betrokken fysiotherapeuten kozen als valpreventief beweegprogramma voor Otago, dat bestaat uit een combinatie van groepstrainingen en thuisoefeningen. Zij zijn enthousiast over de resultaten. Bijna alle deelnemers behaalden in de test na afloop betere resultaten dan in de test aan het begin. 

Structureel aanbod

Rotterdam houdt ouderen in beweging na valpreventieve beweeginterventie: Een valpreventieve beweeginterventie heeft pas effect als ouderen na afloop in beweging blijven. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Veel deelnemers ervaren verschillende drempels om de stap te maken naar het sport- en beweegaanbod in de buurt. Om die drempel te verlagen zet de gemeente Rotterdam wijkgericht het bestaande netwerk van aanbieders in.

Minder vallen door meer bewegen: Het Rotterdamse project ‘Minder vallen door meer bewegen’ laat zien dat bewegen voor ouderen niet alleen belangrijk is om vallen te voorkomen. Deelnemers doen ook sociale contacten op, die op hun beurt weer stimuleren om in beweging te blijven.

Borgen

Valpreventie monitoren: de aanpak van Stevig Staan: Het samenwerkingsproject wordt sinds 2022 deels gefinancierd met een ‘health impact bond’ (HIB). Om de voortgang te bewaken en te verantwoorden aan de investeerders, heeft Stevig Staan een valpreventiemonitor ontwikkeld. Hoe zet je zo’n monitor op en hoe borg je dat de data volledig en actueel blijven?

Winst van een multidisciplinaire aanpak: Ouderen met cognitieve stoornissen zoals dementie vallen twee keer zo vaak als leeftijdsgenoten zonder deze stoornissen. Valpreventie onder deze doelgroep vraagt om een multidisciplinaire aanpak; wat is de winst van samenwerking met andere zorgprofessionals én met mantelzorgers.

Praat met cliënten: Denk niet in beperkingen maar in mogelijkheden. Een gesprek met een cliënt met cognitieve stoornissen levert niet altijd betrouwbare informatie op, maar is wel degelijk waardevol. Door vragen te stellen en te luisteren zorg je ervoor dat iemand zich gehoord voelt.

Actief blijven met hulp van mantelzorgers: Valpreventie onder ouderen vraagt om een andere aanpak als ze kampen met dementie. Een eenvoudige taak als zelf koffiezetten kan al een wereld van verschil maken. Zelfredzaamheid is een optelsom van heel veel kleine activiteiten.

Omgaan met zorgmijding: Hoe behandel je ouderen met een verhoogd valrisico die hulp weigeren? Het team besluit om kleine oefeningen te integreren in de dagelijkse zorg. De grenzen tussen de verschillende disciplines vervagen af en toe.

Valpreventie in ontmoetingscentrum: Valpreventie krijgt veel aandacht in Amsterdam. Onder het motto ‘Laat je niet vallen’ is de gemeente al jaren actief op dat gebied. Toch leek er nog onvoldoende oog voor een specifieke doelgroep: ouderen met dementie. Hoe bereik je ouderen uit deze doelgroep? En hoe houd je ze bij de les als je ze gevonden hebt? Een ontmoetingscentrum voor ouderen met dementie bleek een goede plek om te beginnen.

Zorgbalans zet Otago in: Zorgbalans ging op zoek naar een beweegprogramma voor ouderen die intramuraal verzorgd worden en met cognitieve stoornissen kampen. Er is gekozen om Otago toe te snijden op de doelgroep. De resultaten waren duidelijk.  

ZuidOostZorg is een innovatieve zorg- en kennisorganisatie met veertien locaties in Friesland. De organisatie werkt sinds twee jaar met een interne richtlijn valpreventie. Ze doen er alles aan om valrisico’s te verkleinen, terwijl ze tegelijk het gesprek aangaan met cliënten en hun naasten over wat realistisch is.