Voorbereiden

Daarnaast hebben we samen met VNG een afsprakenleidraad ontwikkeld. Deze leidraad geeft per ketenstap een kort en bondig overzicht wat er georganiseerd moet worden door gemeenten en zorgverzekeraars. Ook is opgenomen wat vanuit het GALA, IZA en de transformatiemiddelen wordt bekostigd.

Een regievoerder creëert samenhang in de aanpak en verbindt partijen met elkaar. Daarnaast bewaakt de regievoerder de voortgang door tijdig knel- of verbeterpunten te signaleren en stuurt zo nodig bij. Voor de borging is het belangrijk dat de regievoerder voor langere periode betrokken blijft. Afhankelijk van de grootte van de gemeente kan het ook handig zijn om een of meerdere lokale coördinatoren aan te stellen. 

Voordat je van start kan gaan is het belangrijk om inzicht te hebben in de uitgangssituatie in jouw gemeente. Stel jezelf de volgende vragen:

Ouderenpopulatie

• Hoe groot is de ouderenpopulatie in de gemeente? 
• Waar wonen ze? 
• Hoe groot is de groep met een hoog valrisico? 
• Hoe ontwikkelt deze groep zich de komende jaren? 
• Hoe verhouden deze cijfers zich tot landelijk gemiddelden?
• Wat zijn de wensen van de ouderen in je gemeente? Hoe verhouden die zich tot het huidige aanbod van valpreventieve beweeginterventies en regulier sport- en beweegaanbod?
• Hoe zijn ouderen in je gemeente te bereiken?
• Welke specifieke groepen onderscheiden zich? Denk bijvoorbeeld aan ouderen  met dementie en cognitieve stoornissen en ouderen met een lage SES en/of migratie-achtergrond. Lees via bovenstaande links meer over inzichten in en behoeften van deze groepen.

Beleid en bestuur

• Hoe vertalen we de landelijke doelstellingen naar de doelstelling van de gemeente? 
• Welke bestaande interventies en samenwerkingen zijn relevant voor de ketenaanpak en kunnen we meenemen? 
• Wie kan het beleid coördineren?

Partners

• Welke partners in de gemeente of regio kunnen de ketenaanpak helpen realiseren?
• Welke deskundigheid is er in de gemeente en welke deskundigheid is er nog nodig?

Onderstaande documenten geven antwoord op de vragen. 

Voor het ontwikkelen van een (regionaal) plan hebben we twee interactieve landkaarten ontwikkeld. Deze geven in één oogopslag weer voor welke opgaven de gemeenten staan.

Landkaart 1: Aantallen inwoners met verhoogd valrisico per gemeente
Op de kaart wordt het aantal inwoners met een geschat verhoogd valrisico, de kosten die hiermee gemoeid zijn en prognoses

Landkaart 2: Vertaling van landelijke doelstelling naar gemeente
Per 2023 krijgt jaarlijks 14% van alle thuiswonende ouderen (65+) een risico-inschatting. Bij 3% van alle thuiswonende ouderen (65+) wordt een erkende valpreventieve beweeginterventie aangeboden. In de landkaart staat per gemeente wat dit concreet

Verantwoording methode
De percentages voor risico-inschatting (14%) en deelname beweeginterventie (3%) is gebaseerd op het landelijk gemiddelde valrisico van 33%. Deze percentages kunnen verschillen per gemeente. Om te voorkomen dat gemeenten met een laag valrisico relatief meer 65-plussers moeten benaderen, zijn de percentages risico-inschatting en deelname afhankelijk gemaakt van het lokale valrisicopercentage. Meer weten? Bekijk dan de rekenvoorbeelden. 

Met wie ga je samenwerken om valpreventie te implementeren in de gemeente? Welke netwerken zijn er al in de gemeenten waarbij je kunt aanhaken? Denk lokaal aan: geriatrienetwerken, Parkinson netwerken of regionaal aan: ROSSEN (Regionale Ondersteuningsstructuren) en de GGD.
Welke afspraken bestaan al tussen ketenpartners? Organiseer een bijeenkomst met stakeholders om partijen te enthousiasmeren en om bewustzijn en draagvlak te creëren. Formuleer een gedeelde visie dit maakt het makkelijker om de aanpak te realiseren.  
Maak afspraken over wie wat doet en hoe partijen naar elkaar kunnen verwijzen, zodat iedereen in de keten weet wat de vervolgstappen zijn. 

Bepaal je ambities en scherp je doelgroep aan, waar ga je de ouderen opsporen en screenen, welke valpreventieve beweegprogramma’s en structureel beweegaanbod biedt de gemeente aan? Van doelstelling tot de aan te bieden diensten, van de wervingscampagne tot de begroting. Waar kun je allemaal aan denken?

Voor een succesvolle aanpak van valpreventie is het belangrijk dat ouderen gemotiveerd zijn. Dat lukt als je op de juiste manier inspeelt op motieven en weerstanden. Want onderzoek laat zien dat mensen lang niet altijd rationeel handelen. Ze maken alleen bewuste keuzes als ze daar een groot belang, ruim de tijd, genoeg energie en voldoende mentale capaciteit voor hebben. Meestal is dit niet het geval en wordt gedrag gestuurd door allerlei onbewuste invloeden: omgevingsfactoren, gevoelens van (in)competentie en psychologische motieven en weerstanden. 

Technologische innovaties nemen een steeds belangrijkere rol in binnen de gezondheidszorg. Mede door COVID-19 en de druk op de zorg is de belangstelling voor technologie en de toepassing daarvan bij ouderen gegroeid. Dit biedt veel kansen om ook valpreventie bij ouderen te verbeteren. De ontwikkelingen rondom technologische innovaties gaan snel en er komen steeds meer producten op de markt. Vanwege de veelheid aan innovaties, deels al aangeboden via commerciële bedrijven en deels nog in wetenschappelijke onderzoeksfase, is het belangrijk om weloverwogen keuzes te maken over welke technologische innovaties je gaat inzetten ten behoeve van valpreventie. De ‘checklist technologische innovaties voor valpreventie bij ouderen’ is een hulpmiddel om de potentie van innovaties in kaart te brengen.