Fietsongevallen

In 2024 bezochten 7.900 kinderen tussen 0-11 jaar de SEH vanwege een fietsongeval. De helft van hen had aanzienlijk letsel (49%), waaronder botbreuken, hersenletsel en beknellingsletsel. Ook in 2024 blijft er één belangrijke oorzaak boven alle anderen uitsteken: spaakbeknellingen. In totaal meldde 3700 kinderen zich op de SEH na een spaakbeknelling. 

Een groot deel van de spaakbeknellingen is te voorkomen met relatief eenvoudige maatregelen. Een spaakbeknelling ontstaat vrijwel altijd doordat een voet tussen de spaken van het achterwiel komt. Het aanbrengen van spaakafscherming is een bewezen effectieve maatregel. 

Wat kan jij als wegbeheerder doen? 

Creëer kennis en bewustwording door informatie over spaakbescherming te delen met ouders, verzorgers, fietsenmakers en kinderopvangcentra in jouw regio. VeiligheidNL biedt verschillende informatie aan: 

• Vier adviezen over veilig mee op de fiets 

• De online veilig-op-de-fiets-check 

• Informatiefolder Veilig op de fiets 

• Tips voor het gebruik van fietszitjes 

Wil je hulp bij het opzetten van een actie in jouw regio, neem dan contact met ons op!

Net als voorgaande jaren kwamen 12-17 jarige fietsslachtoffers vaak langs op de SEH, ruim 10.000 keer in 2024. Meer dan de helft (59%) had aanzienlijk letsel, waaronder hersenletsel. Onder jongeren stijgt het aantal letsels zorgwekkend snel: +53 procent in de afgelopen 10 jaar. Hierin heeft vooral de opkomst van de elektrische fiets een groot aandeel. Het aantal 12-17 jarigen dat een ongeval had met een elektrische fiets – met aanzienlijk letsel tot gevolg - is in vijf jaar tijd bijna verzesvoudigd. Elektrische fietsers hebben daarnaast ook een hogere kans op SEH-bezoek vanwege hersenletsel. Lees meer over ongevallen met (niet)elektrische fietsen). 

Vanwege de sterke toename van het aantal jonge slachtoffers op een elektrische fiets (waaronder fatbikes) zetten we ons in om het aantal letsels - en in het bijzonder hersenletsel - bij deze jongeren te verminderen. Want ze moeten nog een heel leven mee. De oorzaak van het hoge aantal ongevallen in deze leeftijdsgroep ligt voornamelijk in het gedrag. Omdat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn, zijn jongeren eerder geneigd om risico’s te nemen in het verkeer dan volwassenen. Ze kunnen gevaarlijke situaties minder goed inschatten en raken vaker afgeleid in het verkeer. Die afleiding blijkt de meest voorkomende oorzaak van fietsongevallen onder jongeren, vaak zonder dat ze zichzelf ervan bewust zijn. Zo zijn jongeren vaak afgeleid door te met praten met anderen of door te luisteren naar muziek. Lees meer over afleiding op de fiets.

Wat kan jij als wegbeheerder doen?

We adviseren om te investeren in educatie onder jongeren waarin aandacht is voor risicogedrag zoals afleiding en hard rijden, gevaarherkenning en de elektrische fiets. 

VeiligheidNL heeft een overzicht gemaakt van kansrijke interventies die o.a. aansluiten bij de meest voorkomende risicogedragingen onder jongeren en waarvan de effectiviteit is onderzocht. 

Onder 18-24 jarige verkeersdeelnemers is er veel aandacht voor de jonge automobilist. Logisch, want dit is al jaren een bekende risicogroep. Maar, we moeten de jongvolwassen fietser niet uit het oog verliezen. In 2024 was namelijk de helft van de verkeersslachtoffers van 18-24 jaar met aanzienlijk letsel een fietser (3.700; 51%). Ter vergelijking; het aantal slachtoffers van 18-24 jaar met aanzienlijk letsel die bestuurder was van een personenauto lag ergens tussen de 400-1.400. Als fietser ben je kwetsbaarder in het verkeer dan als automobilist. De 18-24 jarige fietsers hadden vaker aanzienlijk letsel dan de automobilisten (resp. 60% t.o.v. 36%). Daarmee vormen jongvolwassen fietsers een belangrijk punt van aandacht als we letsel willen voorkomen. 

Uit vragenlijstonderzoek onder fietsslachtoffers weten we dat in deze leeftijdsgroep alcoholgebruik een belangrijke rol speelt in het ontstaan van fietsongevallen. 26 procent van alle 18-24 jarige fietsslachtoffers gaf toen aan vooraf aan hun ongeval te hebben gedronken. In vergelijking, bij de andere leeftijdsgroepen lag dit tussen de 1 en 8 procent. Middelengebruik op de fiets is dus een belangrijk risicogedrag om op in te zetten als we het aantal fietsslachtoffers onder jongvolwassenen willen terugdringen. 

Wat kan jij als wegbeheerder doen?

Net als voor jongeren, zijn er voor jongvolwassenen educatieprogramma’s beschikbaar gericht op middelengebruik in het verkeer om in te investeren, met name voor het MBO. Daarnaast bestaan ook losse campagnes zoals “Eerst een Plan” en “Trappernietin” die zich specifiek richten op het fietsen onder invloed.

Vanaf 55-jarige leeftijd stijgt het risico op een SEH-bezoek na een fietsongeval. Het betreft onder die groep jaarlijks bijna 500 fietsslachtoffers per 100.000 inwoners. In 2024 had ruim 70 procent van hen aanzienlijk letsel. Een aantal die in de afgelopen 10 jaar met zo’n 24 procent is gestegen. Om veilig te blijven fietsen tot je 100ste is het dus belangrijk om aan fietsveiligheid te blijven werken.  

Bij senioren ligt de focus met name op eenzijdige ongevallen, die 70 procent uitmaken van alle fietsongevallen in deze groep. Het is daarom belangrijk om de fietsvaardigheden van onze vitale senioren te stimuleren. Ouderen lopen ook sneller letsel op na een ongeval dan de jongere generaties. In 2024 waren er zo’n 6.000 senioren met hersenletsel na een fietsongeval. Dat is ruim een kwart van alle letsels onder senioren. Het is daarom belangrijk om, naast het trainen van de fietsvaardigheid, ook het dragen van een fietshelm te stimuleren, zodat we deze letsels voorkomen. 

Wat kan jij als wegbeheerder doen? 

Meld je aan bij het landelijke initiatief Doortrappen. Op hun landelijke website vind je allerlei acties die je kunt inzetten om fietsveiligheid onder senioren in jouw regio te promoten. En blijf je onverminderd inzetten om helmgebruik onder senioren te stimuleren. Sluit je aan bij ‘de Dag van de Fietshelm’. Via de website kun je gratis hulpmiddelen downloaden en je laten inspireren door acties die in Nederland worden gehouden. 

Wil je meer weten over welke interventies effectief zijn om fietsongevallen bij senioren te voorkomen? Lees dan ons onderzoek naar kansrijke interventies.