Ongevallen met (niet)elektrische fietsen

Het aantal bezoeken aan de Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) als gevolg van aanzienlijk (MAIS2+) letsel bij verkeersslachtoffers op een elektrische fiets (waaronder fatbikes) is de afgelopen jaren toegenomen. Eerst betrof dit vooral een stijging onder ouderen (55 jaar en ouder), maar inmiddels is ook onder jongeren van 12 tot en met 17 jaar sprake van een stijging5. Het aantal SEH-bezoeken na ongevallen met een fatbike neemt eveneens toe6. Het is nog onduidelijk in hoeverre deze stijgingen samenhangen met het toenemende bezit en gebruik van elektrische fietsen, en fatbikes in het bijzonder.

Vanuit verschillende hoeken wordt gevraagd om maatregelen tegen de overlast van opgevoerde ebikes en fatbikes, en voor het vergroten van de verkeersveiligheid. Een aangenomen motie van de leden Veltman en Van Dijk verzocht de regering om een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht voor bestuurders van fatbikes in te voeren.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) wil meer inzicht in de omvang en aard van fietsongevallen waardoor behandeling op de SEH-afdeling nodig was, en uitzoeken of er verschillen zijn tussen oorzaken en gevolgen van een ongeval op een elektrische fiets versus een nietelektrische fiets. Een vergelijking tussen de SEH-bezoeken van verschillende leeftijdsgroepen kan daarbij helpen om te bepalen of trends leeftijdsspecifiek zijn of niet. Ook beoogt dit onderzoek antwoord te geven op de vraag of de stijging van het aantal slachtoffers op elektrische fietsen inverhouding staat met het toenemend gebruik van elektrische fietsen. Voor dit onderzoek worden gegevens over SEH-bezoeken door fietsslachtoffers uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL gebruikt. Voor inzicht in het aantal afgelegde kilometers worden data uit het Onderzoek Onderweg in Nederland (ODiN) geraadpleegd.

Twee derde van alle SEH-bezoeken na een verkeersongeval betrof een fietser (74.300). Minimaal een vijfde van deze fietsers reed op een elektrische fiets (14.100). Uit een regressieanalyse, waarin gecorrigeerd is voor leeftijd en geslacht, bleek dat elektrische fietsers een grotere kans hadden op aanzienlijk (MAIS2+) letsel of een ziekenhuisopname dan niet-elektrische fietsers. Ook hadden zij significant vaker hersenletsel dan niet-elektrische fietsers. Voor elektrische fietsers die met aanzienlijk letsel de SEH-afdeling bezochten is er sprake van een significante stijging van 92 procent over de periode 2020-2024. Het aantal hersenletsels steeg met 86 procent, er was geen sprake van een toename van het aantal ziekenhuisopnamen.

Voor zowel elektrische als niet-elektrische fietsers was het aantal slachtoffers relatief het grootst in de leeftijdscategorie 12-17 jaar. Kinderen in deze leeftijd die op een elektrische fiets reden hadden relatief vaak een botsing. Bij deze doelgroep is het aantal SEH-bezoeken met aanzienlijk letsel als gevolg van een ongeval met een elektrische fiets in vijf jaar tijd bijna verzesvoudigd (+491%), het aantal hersenletsels is met een stijging van 522 procent meer dan verzesvoudigd. Er was geen sprake van een toename in het aantal ziekenhuisopnamen. De stijging in het aantal SEH-bezoeken met aanzienlijk letsel en het aantal hersenletsels lijkt voor
zowel de gehele groep slachtoffers als voor de jongeren van 12-17 jaar die elektrisch fietsen maar ten dele verklaard te kunnen worden door het feit dat zij meer kilometers elektrisch gereden hebben.