Oorzaken vuurwerkongevallen met legaal consumentenvuurwerk

In het algemeen kan geconcludeerd worden dat in 38 procent van de vuurwerkongevallen (onvoorzichtig) gedrag mede een rol speelde in het veroorzaken van het ongeval (uit de hand afsteken, stunten), en dat in ruim een kwart (27%) van de gevallen een ondeugdelijk product (mede) oorzaak was, dat vooral vaak te vroeg of te laat afging. Bij vier op de tien vuurwerkongevallen was niet vast te stellen of voornamelijk gedrag of productfalen een rol speelde, waarbij van een groot deel niet voldoende specifieke informatie over de oorzaak bekend is om meer te zeggen dan dat een persoon/omstander geraakt werd door vuurwerk of (brandende) vuurwerkdeeltjes.

De belangrijkste specifieke oorzaken waren vuurwerk dat te vroeg afging (17%), en het afsteken van vuurwerk vanuit de hand (15%) of ander onvoorzichtig gedrag (10%), zoals vuurwerk dat niet afging opnieuw afsteken. Daarnaast werden veel omstanders geraakt door vuurwerk (18%) of (brandende) deeltjes van vuurwerk (9%), zonder dat bekend is of dit specifiek aan gedrag of het product vuurwerk kan worden toegeschreven.

Bij de jongere leeftijdsgroepen lag relatief vaker gedrag ten oorsprong aan het ongeval, bij de oudere slachtoffers - relatief ten opzichte van de jongeren - vaak het vuurwerkproduct. Oogletsel werd vaker door een falend product veroorzaakt dan door gedrag, brandwonden ontstonden vaker door gedrag.

Specifiek voor de afzonderlijke typen vuurwerk kan in het algemeen geconcludeerd worden dat ongevallen met Single Shots, rotjes en Ratelbanden, grondbloemen en sterretjes vaker onvoorzichtig of onverantwoordelijk gedrag als oorzaak hadden. Bij ongevallen met cakeboxen, compounds en fonteinen was het product vaker de oorzaak dan gedrag. In vier op de tien gevallen van letsels door vuurpijlen is over de oorzaak van het ongeval niet meer bekend dan dat het slachtoffer als omstander geraakt werd door een vuurpijl.

Single Shots zorgden vaak voor letsel door vanuit de hand afgestoken te worden, maar ook door te vroeg af te gaan of een omstander te raken. De belangrijkste oorzaak van ongevallen met rotjes was het uit de hand afsteken, in een derde van de gevallen zorgde dit voor het letsel. Vuurpijlen raakten in vier op de tien gevallen waarin het mis ging een omstander. Cakeboxen, compounds en fonteinen veroorzaakten veel letsel door te vroeg af te gaan of door om te vallen, wat in geval van de cakeboxen en compounds waarschijnlijk een productie- op opslagfout is. Grondbloemen werden te vaak uit de hand afgestoken of kwamen in kleding terecht, en sterretjes leidden tot letsel door onvoorzichtig gedrag.

Door samenvoeging van de beschikbare gegevens over vijf jaarwisselingen konden in dit onderzoek betrouwbaardere en specifiekere uitspraken worden gedaan over de verschillende oorzaken van vuurwerkongevallen door afzonderlijke typen vuurwerk, en binnen leeftijdsgroepen en verschillende typen letsel, dan in afzonderlijke jaarrapportages. Uiteraard zeggen deze conclusies niets over veranderingen in die oorzaken over de afgelopen jaren, onder invloed van onder andere preventie en beleid, zoals voorlichting, het verbod op verkoop van Romeinse kaarsen en babypijltjes, of het instellen van vuurwerkvrije zones. De invloed van nieuwe richtlijnen die tijdens de jaarwisseling van 2020-2021 van kracht zijn zal op dat moment opnieuw goed gemonitord moeten worden.