Event 2 oktober: tips, presentaties en foto's
Op 2 oktober kwamen professionals uit het hele land samen op uitnodiging van het ministerie van VWS en VeiligheidNL. Tijdens deze inspirerende middag stond de ketenaanpak valpreventie centraal. Met veel interactie, praktijkvoorbeelden en kennisuitwisseling doken we in de vraag: hoe zorgen we ervoor dat ouderen na een valrisicotest daadwerkelijk doorstromen naar passend aanbod? We kijken terug op een geslaagd event vol energie en betrokkenheid. Dank aan iedereen die heeft bijgedragen!
Tips voor betere doorstroom in de valpreventieketen
Tijdens presentaties en workshops van onder andere kenniscentra, gemeenten en technologieaanbieders zijn waardevolle tips gedeeld om de doorstroom in de ketenaanpak valpreventie te verbeteren. Wij hebben de belangrijkste inzichten voor je samengevat. Zo kun jij direct aan de slag om de doorstroom in jouw gemeente te versterken!
Van interventie naar blijvend bewegen
- Zorg dat er voldoende en gevarieerd beweegaanbod is dat aansluit bij de leefwereld van ouderen. Marnik Gommers van Kenniscentrum Sport en Bewegen vertelde over het belang van een grote diversiteit aan aanbod zodat het aansluit op de wensen en behoeften van verschillende typen senioren, of het nu gaat om een vitale senior of een senior met multiproblematiek. Is er onvoldoende aanbod? Help sportverenigingen en andere aanbieders bij het ontwikkelen en aanbieden van passend beweegaanbod voor senioren. Denk ook aan het opleiden van nieuwe docenten.
- Zorg dat aanbod écht past bij de senior. Ga in gesprek met de senior over wat zijn wensen zijn t.a.v. bewegen. Vraag bijvoorbeeld eens welke sport hij/zij vroeger deed. Je kunt dit doen met individuele gesprekken. Karin Bot van Team Sportservice Noordkop geeft de voorkeur aan groepen van ca 6 personen. Doordat senioren van elkaar horen wat ze graag willen, raken ze geïnspireerd en kunnen ze met elkaar optrekken.
- Om senioren te motiveren om in beweging te komen is het belangrijk om het bewegen aan persoonlijke doelen te koppelen, zoals “spelen met kleinkinderen” of “zelfstandig activiteiten in de wijk kunnen doen”.
- De centrale coördinator of regisseur kan een belangrijke rol spelen in het stroomlijnen van de doorverwijzingen. Een mooi voorbeeld hiervan is de GGD Flevoland. De centrale coördinator heeft daar de taak om de doorgeleiding vanaf de Valrisicotest naar aanbod te faciliteren. Ze houdt in de gaten naar welk aanbod senioren verwezen worden, of er wachtlijsten zijn en bekijkt of iemand op een andere locatie eerder kan starten. Zo voorkom je dat mensen afhaken omdat ze te lang moeten wachten voor bijvoorbeeld een interventie.
- In Groningen is een uniforme verwijsbrief ontwikkeld waarmee professionals ouderen met een verhoogd valrisico gericht kunnen doorverwijzen naar de huisarts. Dit initiatief versterkt de samenhang en efficiëntie binnen de keten. Deze verwijsbrief is tot stand gekomen in samenwerking tussen de gemeente en huisarts Tina van der Velde van de Groninger Huisartsen Coöperatie.
- Is het lastig om de huisarts te enthousiasmeren voor deelname aan de keten? Danny van Stevig Staan geeft het advies om eens in gesprek te gaan met de praktijkondersteuner (POH). Kijk of je die kunt enthousiasmeren voor deelname aan de projectgroep en of je via deze POH andere praktijken kunt betrekken.
- Een succesvolle doorstroom naar structureel bewegen vraagt om aandacht voor de sociale en organisatorische kant van het traject. Groepjes blijven graag samen, bij voorkeur met dezelfde begeleider. Dit versterkt de groepsbinding en vergroot de kans dat deelnemers blijven meedoen. Ga in gesprek met lokale sport- en beweegaanbieder en kijk of je dit kunt faciliteren. Bij Team Sportservice Noordkop brengen ze aanbieders van sport- en beweegaanbod voorafgaand aan de start van een valpreventieve beweeginterventie op de hoogte. Zo kunnen zij voorbereidingen treffen om een groep “over te nemen” na afloop van de interventie.
- Een warme doorgeleiding van interventie naar structureel – waarbij de overdracht persoonlijk en zorgvuldig gebeurt – draagt bij het in beweging blijven. Zorg daarnaast voor een vast aanspreekpunt voor ouderen, zodat er vertrouwen en continuïteit ontstaat in het proces. Een mooi voorbeeld is Buurt in Beweging van Eindhoven Sport. Na het afronden van een valpreventieve beweeginterventie gaat de groep 12 weken samen door mét een vast aanspreekpunt. Ze proberen in die tijd 6 verschillende sporten en doen die twee keer. Zo krijgen senioren echt een idee of ze de sport leuk vinden. Het effect is groot: 82% stroomt hierna door naar structureel aanbod. Ook in de gemeente Rotterdam hebben ze een mooi proces ingeregeld om de doorstroom te bevorderen.
- Let op financiële drempels. Een eigen bijdrage voor een valpreventieve beweeginterventie kan deelname daaraan belemmeren, maar ook bevorderen. Bijvoorbeeld doordat het de toewijding om te blijven komen, vergroot. Ook kan een eigen bijdrage aan de interventie de drempel naar structureel vervolgaanbod verkleinen. Bekijk lokaal of een financiële bijdrage passend is en hoe hoog deze moet zijn. Welke keuze je ook maakt, het is belangrijk om vroegtijdig kenbaar te maken dat vervolgaanbod (meestal) betaald is. Het Volwassenenfonds kan een uitkomst bieden voor senioren met een kleine portemonnee.
- Benoem tijdens valpreventieve beweeginterventies vanaf week 1 het belang van het blijven bewegen na afloop van de interventie. Zorg ervoor dat senioren deelname aan structureel aanbod als vanzelfsprekend zien.
- Zet buurtsportcoaches in om de doorstroom naar structureel beweegaanbod te begeleiden. Een tip van Team Sportservice Noordkop is om de buurtsportcoach al vanaf week 1 aan te haken bij valpreventieve beweeginterventies. Zij spelen een belangrijke rol in het begeleiden van deelnemers en het stimuleren van doorstroom naar structureel beweegaanbod.
Communicatie & motivatie
- Maak het aanbod inzichtelijk voor ketenpartners. Inventariseer eerst het aanbod in jouw gemeente en zorg dat je dit kenbaar maakt bij alle professionals die een rol spelen in de Valpreventieketen. Weet je niet zeker of je iedereen in beeld hebt? Gebruik de wijktekening van Kenniscentrum Sport en Bewegen.
- Communiceer het aanbod aan senioren. Maak hierbij gebruik van diverse communicatiematerialen en kanalen zodat je verschillende senioren bereikt. Denk aan flyers, de krant, posters, online campagnes. Werk ook samen met de lokale seniorenvereniging. Zorg ook dat je jouw lokale aanbod koppelt aan de landelijke online Valrisicotest. Ook voor het aanmelden is het handig om diverse opties te hebben zoals aanmelden per telefoon, mail, of whatsapp. SportiefPlus maakte een handige website waarop het valpreventieaanbod inzichtelijk is gemaakt en senioren zich aan kunnen melden.
- Gebruik één herkenbare communicatiestijl per wijk of buurt. Door communicatiematerialen op wijkniveau te maken, kun je ervoor zorgen dat het écht aansluit op de inwoners. Denk bijvoorbeeld aan fotografie. Als senioren zich herkennen in de materialen, voelen zij zich eerder aangesproken. Als uitgangspunt kun je gebruik maken van de communicatietoolkit van de landelijke publiekscommunicatie ‘Ik sta sterk’.
- Tip van de Expertpool: laat de gemeente per brief senioren uitnodigen voor de vitaliteitsdag. Dit teken van samenwerking tussen professionals en gemeente, motiveert senioren om te komen.
Enthousiaste deelnemers zijn de beste ambassadeurs en kunnen je helpen bij de werving van nieuwe deelnemers
- De sociale kant van beweegactiviteiten is minstens zo belangrijk als het fysieke aspect. Door koffiemomenten, WhatsApp-groepen of gezamenlijke uitjes te organiseren, ontstaat er meer plezier en betrokkenheid. Appgroepen en groepsbinding zorgen ervoor dat deelnemers elkaar motiveren en sneller terugkomen als ze een keer afwezig zijn geweest.
- Laat buurtsportcoaches groepjes begeleiden, totdat iemand uit de groep het zelf oppakt. Een peer-to-peer aanpak bij structureel aanbod kan de verbondenheid verbeteren. Groepen regelen zelf hun bijeenkomsten, drinken samen koffie en bewegen op vaste momenten. Dit stimuleert duurzame deelname en draagt bij aan het ontstaan van een zorgzame gemeenschap waarin mensen naar elkaar omkijken. Lees meer hierover op Maak rimpels en Blijven bewegen doe je samen.
- Bel deelnemers na afloop van een interventie op en vraag hen of zij al gestart zijn met structureel aanbod. Vraag eventuele drempels uit en probeer deze op te lossen. Herhaal dit bijvoorbeeld na 3, 6 maanden en/of 1 jaar. Dit geeft niet alleen inzicht maar geeft ook de mogelijkheid om bij te sturen. Tip: zorg dat je de monitoring opneemt in je begroting zodat professionals hier echt tijd in kunnen steken.
- Een digitaal registratiesysteem kan helpen bij het monitoren van de implementatie en effecten van de ketenaanpak. Bij Stevig Staan In Noord- Limburg maken ze gebruik van My Research Manager. Bij de Balansstraat in Zeeland wordt gebruik gemaakt van Digirehab
- Bijvoorbeeld via reguliere vitaliteitsdagen of themamomenten, zodat het onderwerp blijft leven, onder senioren maar ook de ketenpartners. Denk ook aan het koppelen van de Valrisicotest aan de jaarlijkse griepprik, zoals ze bijvoorbeeld in Groningen doen.
- Een krachtig voorbeeld van het inzetten van herhaling is te vinden bij de Balansstraat in de gemeente Goes. Gedurende het jaar worden op zeven verschillende momenten activiteiten en communicatie rondom valpreventie ingepland. Door deze regelmatige terugkeer van het thema wordt valpreventie geleidelijk geïnternaliseerd bij zowel ouderen als betrokken professionals, wat bijdraagt aan bewustwording en duurzame gedragsverandering.
- Organiseer net als Limburg en Rotterdam na afloop van de interventie een terugkomdag. Zo heb je nog een mogelijkheid om senioren te motiveren om actief te blijven.
Innovatieve technologieën
Cue2Walk ondersteunt bij loopverstoringen door middel van cueing. Binnen de Gemeente Den Haag was er een pilot, waarbij 22 personen de Cue2Walk gebruikten. Na de pilot was er minder freezing en stress bij deelnemers. De Cue2Walk was ook gebruiksvriendelijk bevonden. Er waren geen veranderingen in looptesten en het aantal valincidenten. De werving van deelnemers voor de pilot was een uitdaging. Er wordt gezocht naar financiering om de Cue2Walk in meerdere regio’s aan te bieden.
QR-fit is een beweegplatform met een cockpit (data meten), app (voor de doelgroep) en website (overzicht van openbare activiteiten per wijk of partner). Het bevat een community aanpak. Er worden buurtsportcoaches opgeleid en zij zijn de spin in het web. Iemand hoeft niet per se digitaal vaardig te zijn om van QR-fit gebruik te kunnen maken.
Able home bestaat uit (slimme) sensoren in huis. Er is een soort camera die niet opneemt (in verband met privacy). Als bewegingen verslechteren dan wordt dat gedetecteerd. Monitor, beheer en controleer: bundel jouw slimme oplossingen in één hub.
Oud is Goud heeft als doel de gezondheid en het welzijn van ouderen, met name thuiswonende ouderen, te verbeteren door bestaande kennis en innovaties daadwerkelijk toe te passen in hun dagelijks leven. Door barrières voor het gebruik van deze innovaties weg te nemen, wordt gezond ouder worden actief bevorderd.
PAVA: onzichtbare monitoring met behulp van WiFi-sensing. Door slimme stekkers in woningen te plaatsen, worden bewegingen van bewoners gedetecteerd en leefpatronen gemonitord (m.b.v. AI) zonder gebruik van camera’s of wearables. Dit maakt het systeem privacy vriendelijk, niet-invasief en gericht op het verbeteren van bijvoorbeeld nachtrust, comfort en autonomie. Uit de sensorgegevens van 15 personen bleek dat AI in meer dan 80% van de gevallen nauwkeurig kon voorspellen wanneer een oudere onrustig gedrag zou vertonen.
Bekijk de plenaire presentaties
Benieuwd naar de foto's? Bekijk de verschillende mapjes
Meld je aan voor onze e-mail updates om op de hoogte te blijven.