Onderzoek naar scheefhoofdigheid onder zuigelingen

Sinds het advies werd gegeven om zuigelingen in rugligging te laten slapen, wordt er een toename gemeld van afplatting van het achterhoofd. Een (aangeboren) voorkeurshouding van zuiglingen is echter slechts één van de acht factoren die een verhoogde kans op scheefhoofdigheid geeft (Vlimmeren et al. 2007). Na ongeveer drie maanden verdwijnt de voorkeurshouding. Wanneer in deze eerste drie maanden het hoofd steeds weer op dezelfde kant ligt, wordt de ontwikkeling van een afgeplat hoofdje in de hand gewerkt. Ook als een kind bij de flesvoeding steeds op dezelfde arm wordt gevoed, wordt de aangeboren voorkeurshouding versterkt en de afplatting bevorderd. In veel gevallen verdwijnt de afplatting of neemt deze af als een baby ouder wordt. De afplatting leidt in de regel niet tot remming of beschadiging van hersenfuncties.

Tips om een voorkeurshouding te voorkomen

• Leg een baby in rugligging vanaf de geboorte beurtelings met het hoofd naar links of naar rechts.
• Baby’s kijken graag naar het daglicht. Draai af en toe het bedje om, zodat het raam zich aan de andere zijde bevindt. Hierdoor zal een baby eerder de andere kant op kijken.
• Neem een kind afwisselend links en rechts op de arm, ook bij de voeding.
• Zet in de box of de kinderwagen het favoriete knuffeltje de ene keer links en de andere keer rechts van de baby.
• Wissel de manier waarop het kind in de box ligt.
• Leg de baby regelmatig op de buik als hij/zij wakker is, maar alleen als je erbij bent.

Ontwikkelt een baby desondanks een voorkeurshouding, overleg dan met je jeugd- of kinderarts.

Een multi-disciplinaire werkgroep 'Voorkeurshouding bij zuigelingen' heeft in 2006 een protocol /ketenzorgafspraken ontwikkeld voor de preventie en vroegsignalering van voorkeurshouding bij zuigelingen. Naar aanleiding van de herziening van de Richtlijn Preventie Wiegendood en het onderzoek naar voorkeurshouding van Dr. van Vlimmeren (2007) is dit protocol aangepast. In dit protocol worden alle adviezen ter voorkoming van een voorkeurshouding en het belang van vroegsignalering besproken. Er is ook een folder 'Voorkomen van een voorkeurshouding' beschikbaar. In 2008 is de ontwikkeling gestart van de Richtlijn Preventie, vroegsignalering en aanpak van voorkeurshouding en plagiocefalie. Het doel van deze richtlijn is het bieden van handvatten voor:

1. advisering over houding, hantering en positionering ter preventie van voorkeurshouding en plagiocefalie,
2. tijdige en correcte signalering, diagnose en/of eventuele verwijzing naar huisarts en/of kinderfysiotherapeut,
3. verzorgingsadviezen na signalering,
4. monitoring follow-up na verwijzing.

De basis voor deze richtlijn wordt gevormd door het promotieonderzoek van Dr. van Vlimmeren en het hiervoor genoemde protocol. De einddoelgroep bestaat uit kinderen van 0-23 maanden en hun ouders. De publicatie van de richtlijn wordt verwacht medio 2012.

Voor aanvraag van het protocol 'Preventie en vroegsignalering voorkeurshouding' kan men mailen naar secretariaat.jgz-kraam@stbno.nl. De folder 'Voorkomen van voorkeurshouding' is te downloaden via www.thuiszorgpantein.nl.

Gebruik Safe-T-Sleep bij behandeling van scheefhoofdigheid
In 2010 is in Nieuw-Zeeland een onderzoek gedaan naar het effect van het gebruik van de Safe-T-Sleep bij het behandelen van scheefhoofdigheid. 126 kinderen met een afgeplat hoofdje namen verdeeld in twee groepen deel aan het onderzoek. De ene groep kreeg voorlichting en advies over positionering van hun baby in bed, tijdens de voeding etc, ter behandeling van het afgeplatte hoofdje en de andere groep kreeg, naast deze adviezen, een Safe-T-Sleep om hun kind in te laten slapen. Het resultaat was dat de Safe-T-Sleep geen beter resultaat liet zien, dan het gebruik van de positioneringsadviezen alleen (Hutchison, 2010).