Verdiepend onderzoek naar oorzaken van fietsongevallen in de provincie Utrecht
In de Monitor Verkeersslachtoffers (MOVE) ontsluit VeiligheidNL letseldata van de spoedeisende hulp (SEH) en de regionale ambulancevoorzieningen (RAV’s). In de provincie Utrecht zijn we, samen met de provincie en partners, nog een stap verder gegaan: we vroegen fietsslachtoffers zelf naar de oorzaken en omstandigheden van hun ongeval. Dit geeft beleidsmakers waardevolle inzichten die met cijfers alleen niet zichtbaar worden.
De provincie Utrecht wil het aantal fietsongevallen (incl. e-bikes, fatbikes, racefietsen, bakfietsen, etc.) in hun provincie verminderen. Om gerichter interventies te ontwikkelen en maatregelen te nemen hebben ze meer inzicht nodig in risicogedrag en risicofactoren.
VeiligheidNL stuurde een vragenlijst naar alle fietsslachtoffers die in 2023 behandeld zijn op de SEH van een Utrechts ziekenhuis. Via de vragenlijst zochten we antwoord op de volgende vragen:
Wat zijn de kenmerken van de fietsslachtoffers?
Op welke type fiets reden de slachtoffers ten tijde van het fietsongeval?
Welke type fietsongevallen vinden er plaats?
In welke omstandigheden (plaats, tijd, locatie) vinden fietsongevallen plaats?
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van fietsongevallen?
Wat zijn de gevolgen van fietsongevallen (type en ernst van het letsel)?
Bij hoeveel fietsongevallen spelen alcoholgebruik, drugsgebruik of medicatiegebruik een rol bij het ontstaan van het ongeval?
Bij hoeveel fietsongevallen zijn maaltijdbezorgers en pakketbezorgers betrokken (zowel als slachtoffer als tegenpartij)?
De vragenlijst is in totaal naar 1.263 fietsslachtoffers gestuurd. Uiteindelijk zijn de antwoorden van 369 respondenten opgenomen in de analyses. Belangrijkste inzichten op basis van de vragenlijst:
Onervarenheid over het algemeen geen factor speelt bij het ontstaan van een fietsongeval.
De meest voorkomende fietsongevallen in de provincie Utrecht zijn eenzijdige fietsongevallen (46%).
Van alle kinderen jonger dan 12 jaar had 63% letsel door spaakbeknelling.
Het aandeel hersenletsel na een ongeval met een elektrische fiets en (elektrische) racefiets/mountainbike, lag hoger dan met de gewone fiets.
Een kwart van de 12-17 jarigen reed op een elektrische fiets.
Ruim een derde van de fietsongevallen vond plaats op rechte wegen. Daarnaast reed bijna de helft van de fietsslachtoffers op een fietspad of bromfietspad dat was gescheiden van de autoweg.
Veel jongeren in de leeftijd 18-24 jaar (50%) nemen met alcohol op deel aan het verkeer op de fiets. Verrassend was dat een relatief hoog aantal respondenten met een (elektrische) racefiets/mountainbike aangaf alcohol te hebben gedronken voorafgaand aan het ongeval.
Op basis van MOVE data in de provincie Utrecht, is al veel bekend over de omvang van de problematiek, risicogroepen en ongevalslocaties van verkeersongevallen. De meerwaarde van de vragenlijst is dat het inzicht geeft in:
specifieke oorzaken van een ongeval (bijv. uitwijken, uitglijden of evenwicht verliezen bij eenzijdige ongevallen, maar ook toestand van de weg);
ongevalsgegevens (bijv. dat het vervoersmiddel een mountainbike i.p.v. fiets was);
risicogedrag;
fietservaring.
Deze kennis helpt de provincie Utrecht en gemeenten om beleid aan te scherpen en gerichte interventies te ontwikkelen, variërend van infrastructurele maatregelen tot educatie en handhaving.
Meld je aan voor onze e-mail updates om op de hoogte te blijven.