gedrag van de ruiter

Je eigen gedrag speelt een belangrijke rol in het veilig omgaan met paarden op stal, in de wei en in de trailer. Hiermee voorkom je paardrijblessures en ongevallen. Leer hoe je met een paard omgaat. Ken je verantwoordelijkheden die je hebt voor het paard en voor jezelf.

Basisregels

Begin je met paardrijden? Neem dan niet alleen paardrijles, maar leer ook hoe je een paard veilig verzorgt. Op de manier ontdek je veel sneller hoe een paard kan doen, denken of reageren. Bekijk de basisregels voor het veilig omgaan met je paard.

• Benader een paard altijd rustig. Ren nooit zomaar de stal in en schreeuw of ren niet in de buurt van paarden.
• Praat tegen je paard. Je gebruikt je stem om een paard gerust te stellen, te belonen of te bestraffen. Waarschuw hem ook met je stem wanneer je hem nadert, bijvoorbeeld door zijn naam te roepen. Doe dit vooral als een paard je niet ziet aankomen.
• Jij bent de baas als je met paarden werkt. Je bent dit als een paard voor jou aan de kant gaat. Blijft hij staan? Bijt hij? Dreigt hij met zijn oren? Of draait hij zijn kont naar je toe? Dan is hij de baas over jou. Herken de lichaamstaal van je paard en reageer hierop. Pas als je de ‘paardentaal’ begrijpt en spreekt kun je je paard laten doen wat jij wilt. Ook als je rijdt.
• Wees altijd duidelijk. Als je paard iets doet wat hij niet mag, straf hem dan door hem streng toe te spreken of door hem een tikje te geven. Als hij iets goed doet, beloon hem dan door zacht iets tegen hem te zeggen. Of door hem te aaien op de hals of tussen zijn ogen.
• Straf of beloon altijd direct. Anders begrijpt het paard niet waarvoor je hem straft of beloont.
• Een paard heeft iedere dag beweging nodig. Laat hem iedere dag uit zijn stal, en let op als hij één dag of langer niet uit zijn stal is geweest. Hij kan dan wilder zijn. Het beste is om een paard dan even uit te laten razen aan de longeerlijn, in de wei of in de bak.
• Loop nooit vlak achter een paard langs. Je loopt dan een risico op een trap. Doe alles rond het paard rustig, duidelijk en beheerst en gebruik je stem daarbij. Zo schrikt hij niet.
• Blijf altijd alert! Hoe langer je omgaat met paarden, hoe makkelijker je wordt. Maar ook bij ervaren ruiters zit een ongeluk vaak in een klein hoekje.

Op stal en daarbuiten

Je voorkomt ongevallen en paardrijblessures als je veilig omgaat met je paard. Niet alleen op stal, maar ook daarbuiten. Dit zijn de belangrijkste tips .

• Maak een paard attent op je komst als je de box of stand inloopt. Hij kan van jou schrikken als hij dit niet in de gaten heeft. Hij kan dan gaan slaan (naar achteren schoppen).
• Als een paard in een box of stand staat, informeer dan eerst bij de eigenaar, verzorger of instructeur of het paard goed te vertrouwen is. Je benadert een paard immers vaak van achteren wat gevaarlijk kan zijn. Is het paard te vertrouwen? Ga dan vastberaden maar rustig te werk, zodat hij geen twijfel of angst voelt. Stap de box of stand aan de linkerzijde van het paard binnen, eventueel samen met een begeleider.
• Paarden kunnen extra onrustig worden tijdens het voeren of bij het wachten op voer. Benader een paard niet tijdens het eten, vooral niet als paarden elkaar zien eten (voernijd).
• Doe je paard een halster om voordat je hem uit de stal haalt. Begeleid een paard nooit alleen aan het halster, maar bevestig een touw met een musketon hieraan. Steek nooit een vinger door een ring van het halster of musketon. Als je paard schrikt of opeens niet meer mee wil, dan heb je met een touw meer controle. Bovendien kun je dan niet met je vingers tussen het halster of musketon vast komen te zitten.
• Als je een paard vastzet, kan hij niet vluchten en belemmer je zijn uitzicht naar achteren. Zet een paard nooit aan zijn teugels vast. Bij een onverwachte beweging kan hij zichzelf (bijvoorbeeld zijn mond) of iemand anders beschadigen. Bind een paard daarom vast met een halstertouw aan een stevige balk of iets dergelijks. Gebruik hiervoor de paardenknoop:
  • Stap 1: maak een lus en haal daar het touw doorheen.
  • Stap 2: haal door de lus nog zo’n zelfde lus.
    Deze knoop gaat niet los als het paard gaat hangen, maar kun je wel in één beweging lostrekken als dat nodig is.
• Haal je een paard van stal? Zet de staldeur dan helemaal open. Je paard kan dan niet met zijn heupen of deken ergens achter blijven haken en daarvan schrikken.
  Loop daarbij altijd links naast je paard ter hoogte van de schouders:
  • Loop altijd in pas met hem, zodat hij niet op je tenen kan staan. Als zijn linkerbeen naar voren gaat, gaat jouw linkerbeen ook naar voren. Op die manier trek je je paard ook niet voor je uit. En hij kan niet over je heen lopen als hij schrikt of als hij nog ‘fris’ en uitgelaten is doordat hij net van stal komt.
  • Loop niet te ver naar achteren. Je paard kan jou dan raken met zijn achterbenen.
• Als je een paard op stal terugzet, open de deuren dan ver genoeg. Loop met het paard de stal in en draai hem eerst om in de box of stand. Zo richt je zijn hoofd naar de ingang. Verwijder daarna pas het halster. Sluit de deuren en controleer of ze goed dicht zitten.
• Zet je een paard in de wei? Draai het paard dan zo dat zijn hoofd naar de ingang van de wei staat. Je hoeft dan bij het verlaten van de wei niet achter hem langs. Als een paard de wei in mag, wordt hij enthousiast en wil hij meestal lekker rennen. Zijn benen kunnen jou dan raken als je achter hem langsloopt.

Je paard poetsen en hoeven uitkrabben

Als ruiter moet je niet alleen veilig omgaan met je paard. Je bent ook verantwoordelijk voor het schoonmaken van je paard: poetsen en hoeven uitkrabben.

Waarom poetsen en hoeven uitkrabben?

• Je poetst de vacht en krabt de hoeven uit om het paard goed schoon te maken.
• Poetsen is ook goed voor de bloedsomloop van een paard, doordat je hem als het ware masseert.
• Door een poetsbeurt leren jij en je paard elkaar beter kennen. Veel paarden vinden het fijn en gezellig om gepoetst te worden. In de wei doen paarden hetzelfde als ze bevriend met elkaar zijn. Ze kriebelen of krabben elkaar.
• Met een hoevenkrabber verwijder je vuil en eventuele steentjes uit de hoeven. Zo voorkom je dat een paard kreupel gaat lopen of een hoefzweer krijgt.

Welke materialen heb je nodig?
Voor het poetsen maak je gebruik van poetsspullen. In een standaard poetskoffer zit:

• een roskam;
• een harde borstel;
• een zachte borstel;
• een manenkam;
• een hoevenkrabber.

Hoe poets je een paard?

• Poets je paard voor het rijden. Zeker op de plekken waar het harnachement tijdens het rijden ligt. Ligt er bijvoorbeeld nog zand op de rug van je paard en poets je dit niet goed weg? Dan kan het zadel tijdens het rijden gaan schuren, met wondjes tot gevolg.
• Staat je paard in de winter buiten op het weiland? Poets dan wat minder uitgebreid dan in de zomer. Als je te veel borstelt, poets je namelijk het huidvet van je paard weg. Samen met de dikke wintervacht beschermt dit vet hem in de winter tegen de kou. Als je toch uitgebreid en heel vaak blijft poetsen, kan je paard kou vatten en ziek worden.
• Start het poetsen met de roskam om het vuil los te maken:
  • Ros eerst de linkerzijde van je paard met een harde en/of zachte roskam.
  • Werk van voren naar achteren en doe daarna hetzelfde aan de rechterzijde.
  • Maak daarbij een draaiende beweging met je roskam: naast een reinigende werking werkt dit ook masserend.
• Verwijder na het rossen het losgemaakte vuil met een harde borstel.
• Ga daarna met een wollen doek over je paard.
• Maak tot slot de ogen, de neus en eventueel de geslachtsdelen schoon met een vochtige spons.
• Sommige paarden hebben een gevoelige huid die niet tegen een harde borstel kan. Poets je zo’n paard met een borstel die pijn doet? Dan kun je een heftige reactie verwachten. Ook een roskam kan wel eens te hard zijn. Sommige paarden hebben heel gevoelige plekken, bijvoorbeeld onder de ellebogen of in de liezen. Houd rekening met een gevoelige huid

Hoe krab je de hoeven uit?
Heb je nog weinig ervaring met hoeven uitkrabben? Leer dan eerst hoe je het voor- en achterbeen van je paard optilt:

• Ga naast het paard staan als je een been opneemt. Doe dit ter hoogte van het been dat je wilt optillen.
• Laat je hand langzaamaan van boven naar beneden glijden, en pak niet meteen met je hand de pijp van het paard vast.
• Buig daarbij de gewrichten niet in een tegennatuurlijke richting. Bij het opnemen van een voorbeen komt de hoef gelijk onder de buik. Haal het achterbeen eerst naar voren en breng deze daarna pas naar achteren. Hierdoor voel je of het paard wel of niet zijn hele gewicht op jou wil overbrengen. Hij moet juist zijn balans zoeken op zijn andere 3 benen. Haal nooit een achterbeen loodrecht onder een paard vandaan. Dit is gevaarlijk omdat je al bij zijn achterkant staat. In zo’n situatie kan een paard je makkelijk raken.
• Ga bij het uitkrabben van de achterhoeven vlak naast het achterbeen staan.
• De straal van de paardenhoef (de ribbel die door het midden loopt) is te gevoelig om uit te krabben. Gebruik het borsteltje om voorzichtig het vuil van de straal te borstelen.
• De krabber gebruik je vooral om de 'geultjes' naast de straal uit te krabben.
• Controleer altijd voor het rijden of er steentjes in de hoeven zitten. Een paard kan door zo’n steentje kreupel gaan lopen of een hoefzweer krijgen.

Waarom moet je ruimte laten om uit te wijken?

• Sommige paarden kunnen bij het poetsen en uitkrabben van de hoeven wel eens slaan (naar achteren schoppen). Bewaar dus altijd ruimte om uit te wijken.
• Sta je bij de voorbenen van het paard? Dan loop je het risico dat je wordt geraakt door de voorknie. Je paard kan zijn voorbeen veel hoger optillen dan je denkt.
• Bij de achterbenen kun je door de hoeven worden geraakt.
• Wil je paard gaan slaan of slaat hij daadwerkelijk? Straf hem dan gelijk. Schrik niet, maar zeg duidelijk “Nee” en geef het paard onmiddellijk een tikje terug. Desnoods met je schoen. Dit geldt ook voor bijten. Op die manier bewijs je dat je de baas bent en leer je je paard zijn ongewenste gedrag af. Realiseer je daarbij wel dat het paard misschien reageert op pijn of irritatie. Bijvoorbeeld door een te harde borstel, een vlieg, dreiging van een ander paard of iets anders.

Waarom zet je je voeten nooit vlak naast een hoef?
Veel mensen lopen paardrijblessures op doordat een paard op hun tenen of voeten gaat staan. Zet tijdens het poetsen of hoeven uitkrabben daarom nooit je voet vlak naast de hoef van je paard neer. Met een gewicht van 300 tot 600 kilo is dit zeer pijnlijk, tenzij je werkschoenen met stalen neuzen draagt.

Soms gaat een paard expres op je tenen of voeten staan. Bijvoorbeeld omdat hij de baas over je wil zijn. Laat dat niet toe! Bestraf je paard meteen door hem duidelijk toe te spreken ('nee’ zeggen) en eventueel een tikje te geven op het been waarmee hij op je voet ging staan.

Opzadelen en afzadelen

Wil je je paard veilig op- en afzadelen zonder een blessure op te lopen? Doe dit dan rustig en gecontroleerd, en blijf daarbij de baas. Hieronder vind je de belangrijkste tips.

• Controleer eerst de rug en schoft van je paard op vuil, wondjes en drukplekken voordat je hem opzadelt. Zie je zaken over het hoofd en zadel je je paard toch gewoon op? Dan kan het zadel gaan schuren op de rug en schoft, met nare wonden tot gevolg.
• Leg daarna pas het zadel op en trek de buikriem (singel) rustig aan. Die moet stevig genoeg vast zitten, zodat het zadel niet naar achteren kan glijden als je met je paard naar de rijbaan loopt.
• Bij het aansingelen kan een paard bijten of trappen. Voorkom dit door de singel geleidelijk aan te halen. Zo waarschuw je je paard als het ware. Er zijn ook paarden die iedereen die bij hun box komt willen bijten. Wees dan voorzichtig. Praat tegen het paard en toon vooral geen angst. Laat merken dat hij geen reden heeft om agressief te doen. Maar neem nooit onnodig risico, vooral als je niets met het paard te maken hebt.
• Ligt het zadel op de rug van je paard? Doe dan vervolgens het hoofdstel om.
• Ga links van het paard staan, naast zijn hoofd, en kijk in dezelfde richting als het paard. Doe eerst de teugels over zijn hoofd en maak het halster los. Hang dat om zijn hals. Zo kan je paard niet weglopen.
• Wil je de mond van je paard openen? Steek dan niet je vingers in zijn mond, maar probeer met een vinger de mondhoek van je paard omhoog te trekken en zijn mond te openen. Als je paard zijn mond opent, schuif je met je linkerhand het bit in de mond. Tegelijkertijd trek je met je rechterhand het kopstuk van het hoofdstel over zijn oren.
• Tijdens deze handelingen kan je paard zich makkelijk losrukken. Ga daarom op een plaats staan waar hij niet makkelijk weg kan lopen. En waar hij vooral niet ver naar achteren kan lopen.
• Houd continu de aandacht van je paard vast door tegen hem te praten. Laat niet toe dat hij wordt afgeleid.
• Zadel het paard na het rijden in omgekeerde volgorde weer af.